Các loại ngôn ngữ lập trình được sử dụng hiện nay

Ngày nay lập trình không còn là quá mới với mọi người nhưng với số lượng rất lớn các loại ngôn ngữ sẽ gây nhiều khó khăn đối với các bạn mới bắt đầu trong việc lựa chọn ngôn ngữ. Bài viết dưới đây cho các bạn hiểu được ngôn ngữ lập trình và các loại ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay.

Ngôn ngữ lập trình là gì

Ngôn ngữ lập trình là một ngôn ngữ hình thức bao gồm các thành phần của các ngôn ngữ lập trình. Là dạng ngôn ngữ chuẩn hóa theo một quy tắc riêng, sao cho người lập trình có thể mô tả các chương trình làm việc. Dành cho thiết bị điện tử mà con người và thiết bị đều hiểu.

Thành phần có trong ngôn ngữ lập trình

Bảng ký tự

Là tập hợp các ký tự được dùng để viết chương trình như

• Các chữ cái(thường và hoa): A, B, C….Z, a,b,c….z;
• Các chữ số: 0,1,2,3,4…,9;
• Các ký tự đặc biệt: +,-,&,$...;

Cú pháp

Là quy tắc dùng để viết chương trình, lỗi cú pháp được phát hiện trong quá khi các chương trình được dịch, chương trình hoàn thành khi không có lỗi cú pháp. Mỗi ngôn ngữ lập trình có các quy tắc viết cú pháp khác nhau

Ngữ nghĩa

Giúp xác định ý nghĩa, tính chất và thuộc tính của câu lệnh được viết, lỗi ngữ nghĩa được phát hiện khi chương trình thực thi những công việc hay dữ liệu cụ thể. 

Phân loại các ngôn ngữ lập trình cơ bản

Ngôn ngữ máy

• Ngôn ngữ máy – mã máy ( Machine language): là ngôn ngữ nền tảng của bộ vi xử lý, các chương trình được viết trong tất các các loại ngôn ngữ khác cuối cùng đều được chuyển thành ngôn ngữ máy trước khi chương trình thực thi
• Các chỉ thị trong ngôn ngữ máy được biểu diễn dưới dạng mã nhị phân, nó là ngôn ngữ duy nhất mà bộ vi xử lý có thể nhận biết được một cách trực tiếp

Hợp ngữ

• Là một ngôn ngữ lập trình bậc thấp, dùng các từ viết tắt tiếng anh để viết chương trình như: input=nhập, sub = phép trừ, add = phép cộng
• Nó từng sử dụng rộng rãi trong tất cả các khía cạnh lập trình, nó có xu hướng dùng trong các lĩnh vực hẹp, chủ yếu để giao tiếp với phần cứng hoặc xử lý các vấn  đề liên quan đến tốc độ
• Hạn chế: Chương trình cồng kềnh, phức tạp, khó nhớ, phụ thuộc vào vi xử lý. Để thiết bị hiểu và thực thi chương trình, cần phải có công cụ hợp dịch để hợp ngôn ngữ máy

Ngôn ngữ lập trình bậc cao

• Là ngôn ngữ lập trình có hình thức gần với ngôn ngữ tự nhiên, có tính độc lập, ít phụ thuộc vào các thiết bị cũng như các trình dịch
• Ngôn ngữ bậc cao hiện nay: C, C++, Java, PHP…

Ngôn ngữ lập trình tuyến tính

Chương trình thực hiện tuần  tự từ đầu đến cuối, lệnh nào viết trước thực thi trước, viết sau chạy sau

Ngôn ngữ lập trình cấu trúc

Chương trình được chia nhỏ thành các chương trình con, mỗi chương trình con thực hiện một công việc xác định. Chương trình chính sẽ gọi chương trình con theo giải thuật( quy trình) hoặc cấu trúc được xác định trong chương trình chính. Các ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc phổ biến : C, Pascal

Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng

Chương trình hướng đối tượng làm nền tảng  để xây dựng các giải thuật, chương trình. Các ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng phổ biến: C++, Java…

Vai trò của ngôn ngữ lập trình

Trong thời buổi hiện nay, thời đại 4.0 mọi thứ được mã hóa và chia sẻ, lưu trữ trên Internet. Sử dụng các ngôn ngữ lập trình là điều dễ hiểu, nó có khả năng diễn đạt và điều hành hệ thống dễ dàng là điều quan tâm và quan trọng đối với các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp.

Các loại ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay

Ngôn ngữ lập trình JavaScript

• Dù ra đời từ năm 1995 nhưng cho đến nay Javascript vẫn đứng dầu danh sách ngôn ngữ lập trình cao cấp. Là ngôn ngữ được sử dụng phổ biến dùng để thiết kế web. Javascript chạy trên web hiện nay nhưng đôi khi nó làm chậm tốc độ trình duyệt và đẩy người dùng vào lỗ hổng bảo mật.
• Ngoài việc thiết kế web thì Javascript còn phát triển sang nhiều lĩnh vực: game, IOT. Loại ngôn ngữ này hoàn toàn độc lập và không hề phù thuộc vào Java. Dành cho các coder trên toàn cầu trong đó có các hãng công nghệ: Microsoft, PayPal,…
• Với khả năng thân thiện với đa số các trình duyệt web và có cú pháp linh hoạt. Nó dễ học hơn, nhanh và nhẹ hơn các ngôn ngữ lập trình khác. Các lỗi ở JavaScript có thể phát hiện nhanh chóng và đơn giản. Nhờ đó các lập trình viên có thể sửa chữa lỗi kịp thời.
• JavaScript có thể biên dịch bằng HTML được dùng để kiểm tra input, hạn chế kiểm tra thủ công khi truy xuất qua database.

Python

• Là ngôn ngữ có cú pháp khá đơn giản, tốc độ xử lý nhanh, không kén người dùng phù hợp với lập trình game và ứng dụng. Đặc biệt nó có tốc độ phát triển nhanh nhất hiện nay trong khi các ngôn ngữ khác đang loay hoay tìm chỗ đứng.
• Hoạt động trên nền tảng mã nguồn mở hoàn toàn miễn phí. Với cấu trúc rõ ràng, dễ hiểu giúp bạn nắm được các kiến thức cơ bản về thực hành code. Nhờ đó Python đã trở thành ngôn ngữ phổ biến hiện nay.
• Nổi tiếng là ngôn ngữ có sự chặt chẽ, nhanh, mạnh và có mặt trên mọi hệ điều hành. Gồm: UNIX, MS – DOS, Mac OS, Windows và Linix,… Có khả năng tương thích mạnh mẽ với hardware, thirt-party software có số lượng thư viện khổng lồ.

Java

• Thuộc sở hữu của tập đoàn Oracle năm 1991 là loại ngôn ngữ lập trình đa năng. Nhờ tính năng Write Once, Run Anywhere (WORA) mà Java được sử dụng trên đa nền tảng Mac OS và Windows. Hơn 3 tỷ thiết bị, ứng dụng được xây dựng bằng Java và các trang web lớn khác cũng sử dụng loại ngôn ngữ này trong phần phụ trợ.
• Là một trong số các ngôn ngữ lâu đời và có nhiều lợi thế: dễ tìm kiếm, API function đa dạng cùng công cụ phát triển mạnh mẽ và miễn phí. Nó được vận hành độc lập, có khả năng bảo mật cao, vượt trội hơn nhiều ngôn ngữ khác.
• Java dễ dàng tiếp cận các nền tảng ngôn ngữ khác và khắc phục được nhược điểm về tốc độ xử lý. Thậm chí vươn lên về tính năng nhờ các java Framework được lập trình viên phát triển. Với tính đa năng, hướng đối tượng và sử dụng trên bất cứ nền tảng nào. Chỉ cần code một lần thành công là có thể dùng ở bất cứ đâu. 

C/C++

• Là ngôn ngữ hàng đầu, là anh cả trong gia đình ngôn ngữ lập trình. C  được sáng lập năm 1972 là ngôn ngữ nền tảng học tập cho các ngôn ngữ khổng lồ như C++. Mặc dù C ra đời đầu nhưng nó vẫn được tin dùng rộng rãi. Bởi nó có tính ổn định và khá dễ diểu cho các bạn mới bắt đầu học lập trình.
• C++ được phát minh 1983 phát triển dựa trên cảm hứng từ ngôn ngữ C. Mặc dù C++ có phần phức tạp và ít biến hơn nhưng nó giúp phát triển các phần mềm như các ứng dụng di động cực cao. Ngoài ra loại ngôn ngữ này còn được dùng để lập trình, phát triển các trò chơi đồ họa chuyên sâu.
• Khi sử dụng C ++ thì bạn cần có tư duy hướng đối tượng để giải quyết vấn đề. Bạn làm chủ được tài nguyên máy tính bởi C ++ nhanh hơn các ngôn ngữ lập trình khác. Cả C và C ++ đều được sử dụng rộng rãi trong khoa học máy tính và lập trình. 

C#

• Là ngôn ngữ cấp cao, về cú pháp nó được coi là em trai quốc dân làng trình duyệt với độ thân thiết đối với các ngôn ngữ khác. Được phát triển bởi Microsoft dựa vào C ++ và Java. Nổi tiếng vào những năm đầu thế kỷ XXI sử dụng nhiều trên nền tảng lập trình . NET framework.
• Loại ngôn ngữ này phù hợp với các ứng dụng đa nền tảng. Hoạt động trên mã nguồn mở nên rất dễ sử dụng. Là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng, có thể phát triển và cập nhập nhanh, liên tục. Sở hữu thư viện phong phú đáp ứng tối đa nhu cầu lưu trữ cùng độ bảo mật cao.

PHP

Là ngôn ngữ hàng đầu về khả năng ứng dụng trên nền tảng Website, nó còn hỗ trợ lập trình hướng đối tượng giúp việc sử dụng dễ dàng. Nó luôn có một cộng đồng lập trình viên quan tâm ủng hộ và xây dựng rất nhiều công cụ.

Ngôn ngữ lập trình Ruby

Được ra mắt vào năm 1990 là ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở. Các nhà phát triển đã dùng để viết các tệp lệnh phía sever hoặc phát triển ứng dụng trên desktop. PHP là ngôn ngữ dễ học dành cho người bắt đầu tích hợp nhiều công cụ rất linh hoạt.

Là ngôn ngữ cấp cao nhờ khả năng bảo mật cứng như dễ tiếp cận, được sử dụng cho các Website xã hội. Nó là công cụ lập trình tạo cảm hứng vì mục đích ban đầu của nó giúp lập trình viên thú vị hơn.

Swift

• Từng lọt top trong danh sách TIOBE Index top 10 ngôn ngữ lập trình được dùng nhiều nhất. Là ngôn ngữ lập trình mã nguồn dễ học, cú phát rõ ràng và ít code. Khi học Swift bạn không cần rèn luyện nhiều kỹ năng viết code. Nó có thể được sử dụng với IBM Swift Sandbox và IBM Bluemix.
• Là ngôn ngữ ưa chuộng hơn bởi tốc độ xử lý nhanh và bảo mật cao hơn. Với tiềm năng cao bởi ứng dụng IOS , macOS nên Apple sẽ không bỏ qua công cụ đắc lực này.

SQL

Được dùng như một loại ngôn ngữ truy vấn dữ liệu mà các hệ thống cơ sở dữ liệu hiện tại đều đáp ứng gồm: Oracle SQL, MySQL,… Nó cho phép người dùng có thể tương tác với cơ sở dữ liệu như truy cập, tạo mới, chỉnh sửa.

Nghe có vẻ bình thường nhưng bạn nghĩ xem nếu dữ liệu bạn lớn thì mức độ rủi ro, phức tạp lưu trữ và tìm kiếm thông tin từ tài liệu đó vô cùng cao. Thay vì nhập thủ công, bạn cần nhập lệnh SQL thì đơn giản công việc mình.

Go

Google phát triển Go vào năm 2007 để các nhà phát triển xây dựng các hệ thống cho lượng người dùng rất lớn. Nó được nhiều coder yêu thích vì tính dễ đọc và dễ nhân rộng. Khả năng xử lý nhanh, độ tương thích cao và code minh bạch, rõ ràng. Với Go thì các lập trình viên đã hoàn thành những dự án lớn.

CSS

Được viết tắt của “Cascading Style Sheets” là ngôn ngữ dùng cho thiết kế định dạng và layout website, nó kết hợp javascript và HTML. Có rất nhiều menu và ứng dụng di động đều được viết bởi CSS kết hợp cùng JavaScript và HTML.

Shell

Không chỉ là một ngôn ngữ lập trình mà còn là chương trình phổ biến hoặc chuỗi hành động lặp lại trong hệ điều hành. Các chuyên viên IT sẽ dùng những đoạn script Shell để tự động hóa việc cập nhật các chương trình.

Objective-C

Là một trong số những ngôn ngữ được yêu thích nhất trong 10 năm qua. Objective-C là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng được sáng lập vào năm 1980. Được Apple sử dụng cho hệ điều hành OS X, iOS và APIs. Với nhiều ưu điểm nổi trội gồm: biên dịch nhanh và mềm mại. Tương thích với C và C++ cùng tích hợp Cocoa – thư viện mạnh mẽ cho các ứng dụng cảm ứng.

Scala

• Ngôn ngữ lập trình bậc cao với khả năng tương thích hoàn toàn và chạy trên máy ảo Java. Ra đời năm 2001 được nhiều tổ chức tin dùng bởi sự ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu và dễ đọc. Scala được phát triển với mục đích giúp các lập trình viên code nhanh và dễ dàng.
• Ngôn ngữ lập trình bậc cao này được dùng trong các ứng dụng phức tạp nhờ khả năng hạn chế lỗi. Các công ty: Airbnb và Apple đã từng sử dụng Scala cho các ứng dụng. Loại ngôn ngữ này hỗ trợ cả lập trình hướng đối tượng và lập trình chức năng.

TypeScript

Là một phiên bản của JavaScript được phát triển vào năm 2012 bởi bởi Microsoft. Nằm trong số các ngôn ngữ lập trình hàng đầu với sự phát triển vượt bậc trong tương lai. TypeScript phù hợp với các dự án lớn và là nguồn động lực phát triển JavaScript để mang đến hiệu quả cao cho người dùng. Loại ngôn ngữ lập trình này được nhiều lập trình viên yêu thích bởi khả năng tạo lập trên các ứng dụng web lớn và hiện đại.

Trên đây là nội dung giới thiệu chi tiết về các loại ngôn ngữ lập trình. Mong rằng bạn đọc đã có thêm nhiều kiến thức bổ ích trên hành trình theo đuổi sự nghiệp coder.  Chúc các bạn gặp nhiều may mắn và thành công! Bất cứ thắc mắc hay ý kiến đóng góp nào hãy để lại bình luận phía dưới.